تدریجی بودن تحصیل کمال در بوته سنجش از نگاه قرآن

موضوع این تحقیق؛ کمال انسان، تدریجی بودن و سلسله مراتب آن از دیدگاه قرآن است. که از دو منظر تدریجی بودن تکامل بنا به اقتضای عالم ماده و لزوم تحصیل تدریجی کمال بنا به افزایش تدریجی ظرفیت انسان و وجود سلسله مراتب، بررسی و مطالب در قالب چهار مبحث طراحی شده است. پس از بیان اهمیت، جایگاه، انواع و تدریجی بودن کمال، در مبحث دوم کمال انسان و قلمرو آن از دیدگاه برخی علمای اخلاق، فلاسفه، عرفا و قرآن و عوامل مقدماتی موثر در تکامل مطرح شده است. در مبحث بعدی لوازم کمال و سلسله مراتب آن اعم از تفقه در دین، صبر بر بلا و سختی ها و اندازه نگاه داشتن معیشت بیان شده است. دست آخر راه های وصول به کمال تدریجی شامل عوامل وصول به کمال و عوامل ثبات در حرکت ارائه شده است. روش این مطالعه، تحلیل و مقایس? آیات و روایات با توجه به آرای اندیشمندان اسلامی در خصوص کمال در حوزه های نامبرده است. برجسته ترین یافته های این مطالعه، این است که زمانی انسان به کمال می رسد که در درج? نخست انگیزه تکامل و اقبال به عبودیت داشته باشد؛ سپس عواملی از جمله معرفت باید ایجاد شود تا صعود او را در مراتب کمال فراهم آورد. این عوامل نه ناگهانی و یک باره، بلکه تدریجاً برای انسان خواهانِ کمال ایجاد و به مرور تقویت می شود. از سوی دیگر برای سهولت گذر از این راه، رعایت الزاماتی که بین دنیا و آخرت پیوند برقرار و همّ او را برای تکامل و تقرب به خدا واحد می کند، ضرورت دارد. تا از این رهگذر بتواند از عوامل وصول به کمالِ تدریجی؛ برای رسیدن به مدارج قرب، و از عوامل ثباتِ در حرکت؛ برای حفظ دستاوردهای تکامل بهره بگیرد.